De invloed van vocht op gewichtsschommelingen: Waarom kan je gewicht zomaar fluctueren?

Je wordt wakker en staat op. Je gaat naar het toilet en daarna sta je op de weegschaal: een kilo zwaarder dan gisteren. Wat is dit voor grap?!

Laat me je geruststellen: je hebt niet ineens een kilo aan vet erbij. Welkom bij de grootste mindfuck van afvallen: vocht en de daaruit volgende fluctuaties in je gewicht.

Wat is de rol van vocht in je lichaamsgewicht?

Als volwassene bestaat meer dan de helft van je gewicht uit vocht! Voor volwassen mannen is het rond de 60% en voor vrouwen rond de 52-55%. Dit vocht bestaat uit: vocht tussen je celwanden, vocht in je cellen, bloed, bloedplasma en vocht in je lymfeklieren.

Ons lichaam heeft al dit vocht nodig om goed te functioneren, dit noem je de vochtbalans. Je vult ‘m aan door voldoende te drinken (1.5-2 liter per dag als richtlijn). Er zit ook vocht in eten.

Je verliest vocht door te zweten en te plassen. Als je weinig drinkt, gaat je lichaam compenseren door minder urine aan te maken. De vochtbalans moet in evenwicht zijn, er is zoiets als te veel vocht (watervergiftiging) en te weinig vocht (uitdroging). Beide opties zijn niet leuk voor je gezondheid.

Waarom kan je gewicht zomaar omhoog of omlaag gaan?

Als je ineens een kilo lichter of zwaarder bent dan de dag ervoor, moet je niet in paniek raken. Dit soort gewichtsschommelingen komen door vocht!

De meest voorkomende oorzaken:

• veel zout gegeten,
• zwaar gesport,
• je menstruatie komt eraan (hallo hormoon schommelingen!),
• je hebt veel koolhydraten gegeten,
• je hebt bepaalde medicatie genomen,
• je hebt alcohol gedronken.

Deze zaken kunnen op zich al een plotse gewichtsverandering veroorzaken, laat staan als je op één dag meerdere van deze zaken tegelijk hebt gedaan. Bijvoorbeeld: een avondje doorgezakt met bier, en daarbij ook nog eens allerlei zoute snacks gegeten.

Als je normaal nooit alcohol drinkt en dan ineens 2 bier neemt, kun je een kilo droppen de volgende dag. Alcohol zorgt ervoor dat je meer moet plassen, zo is je vochtbalans dus ineens lager.

Als je ziek bent geweest kan je ook zomaar 2 kilo kwijt zijn, omdat je weinig hebt gegeten. Daardoor is je glycogeenvoorraad uitgeput, en als je dan weer gaat eten zoals normaal, zal je gewicht ook weer teruggaan naar wat het was.

Andersom kan heel zout eten je gewicht naar boven laten uitslaan.

Veel vrouwen zullen ook de pre-menstruatie bloat herkennen. De dagen voordat je ongesteld moet worden, voel je je net een aangespoelde walvis. Niet leuk.

Hoe herken je vochtretentie en wat kun je eraan doen?

Het is moeilijk om 100% zeker te weten of vocht de schuldige is van je gewichtstoename of verlies, maar hier zijn enkele heuristieken die wijzen naar vocht als schuldige:

• als je van de één op de andere dag ineens 1+ kg (of meer) verschil hebt in je gewicht: vocht.
• was het een van de factoren op het lijstje? Kan je het verklaren?
• eet en drink een paar dagen zoals normaal, je gewicht zal weer terug moeten gaan naar het equilibrium. Gebeurt dat? Dan was het vocht.

Als laatste is er nog het fenomeen van “je begint een koolhydraatarm dieet en je valt kilo’s af in de eerste week!”. Dit is vooral ook vocht, het is de glycogeenvoorraad in je spieren (daar worden koolhydraten opgeslagen als energie) die het pand verlaat. Dit is dus geen “echte progressie”, maar vochtverlies. Als het goed is wil je je vetpercentage naar beneden brengen, dus dan besef je ook dat dit niet heel nuttig is.

Wanneer moet je gaan twijfelen of vocht de hoofdschuldige is?

• als het weekgemiddelde van je gewicht de verkeerde kant op trend, dan kan je niet langer naar vocht blijven wijzen. Hiervoor heb je enkele weken aan data nodig.
• wanneer je je middel/taille opmeet en deze neemt toe over de weken heen.
• kortom: als er over meerdere weken een gewichtstoename is
  

Hoe houd je je gewicht stabiel?

Het antwoord is weer heel saai: door een stabiele leefstijl.

Gooi geen giga hoeveelheden zout over je eten heen, en check eens welke voedingsmiddelen meer zout bevatten dan je denkt (looking at you, gerookte vleeswaren!).

Drink het liefst 0 alcohol, en als dat niet realistisch is, let er in ieder geval op.

Als je iedere dag ongeveer dezelfde hoeveelheid kcal, macro's en zout eet en dezelfde hoeveelheid water drinkt, dan zal je gewicht ook minder schommelen.

En sommige dingen zijn niet te voorkomen: hormoonschommelingen, een keer wél heel zout eten omdat je uit eten bent, medicatie die je moet nemen, een zware training.

Vochtschommelingen horen bij het leven, dus anticipeer dat het gaat gebeuren en blijf kalm. Als je weet dat je plan klopt, en je pakt het weekgemiddelde van je gewicht om je progressie te checken dan is er niets aan de hand.

Conclusie

Als mensen bestaan we nu eenmaal voor het grootste gedeelte uit vocht, dus het is ook niet gek dat de hoeveelheid vocht schommelt.

Laat je niet gek maken door plotselinge schommelingen in je gewicht, maar blijf gefocust op wat er écht toe doet: trends in je gewicht over de langere termijn. Lichaamsvet verdwijnt niet van de een op de andere dag met kilo's tegelijk. En andersom gesproken, je krijgt het er ook niet zomaar bij met kilo's tegelijk.

Emotioneel kunnen gewichtsschommelingen door vocht als aartsvijand nummer 1 voelen tijdens afvallen, maar hopelijk kan je nu beter verklaren waarom het gebeurt!

Heb je nog vragen? Laat een reactie achter!

Wil je wekelijks nuttige informatie ontvangen over gezonde leefstijl en voeding? Schrijf je in voor de nieuwsbrief.